چگونه از حجم معاملات در تحلیل بازار استفاده کنیم؟
حجم معاملات یکی از مفاهیم بسیار مهم در بازارهاست که می‌تواند اطلاعات مفیدی به ما در رابطه با میزان علاقمندی معامله‌گران به یک دارایی خاص (سهام، جفت ارز، کالا، رمز ارز و …) را بدهد. در واقع حجم معاملات بیانگر میزان تبادل یک دارایی در یک بازه زمانی خاص است. بنابراین با درک صحیح حجم معاملات می‌توان به یک دید مناسب از احساسات حاکم بر بازار و نحوه تصمیم گیری معامله‌گران در شرایط فعلی بازار دست یافت.
در این مطلب از آکادمی چارتیکس قصد داریم تا شما را به طور کامل با مفهوم حجم معاملات آشنا کرده و تکنیک‌های استفاده از آن در معاملات را بررسی کنیم. با ما همراه باشید…
مواردی که در این مطلب به بررسی آنها خواهیم پرداخت:
- حجم معاملات چیست؟
- میانگین حجم معاملات چیست؟
- حجم معاملات و خستگی تریدرها در طول روند
- تایید شکست‌ها با استفاده از حجم معاملات
- شناسایی شکست‌های جعلی با استفاده از حجم معاملات
- نکته مهم در رابطه با حجم معاملات و بازارها
حجم معاملات چیست؟
به بیان ساده حجم معاملات بیانگر تعدادی از یک دارایی خاص است که بین خریداران و فروشندگان رد و بدل شده است. این دارایی می‌تواند سهام شرکت‌ها، رمز ارز، کالا، جفت ارز و یا هر دارایی دیگری باشد. حجم معاملات در هر تایم فریم متفاوت است. هرچقدر تایم فریم‌های بزرگتری را برای بررسی حجم معاملات استفاده کنیم، می‌توانیم انتظار نتایج بهتر و با درصد خطای کمتری را داشته باشیم.
برای مشاهده حجم معاملات در وبسایت چارتیکس میتوانید از قسمت “اندیکاتورها” عبارت Volume را تایپ کرده و گزینه Volume را از لیست انتخاب کنید.
میانگین حجم معاملات چیست؟
بعضی روزها حجم معاملات کم و بعضی روزها زیاد است. بنابراین شاید با نگاه کردن به حجم هر روز خاص نتوانیم دید مناسبی بدست بیاوریم. حتی بعضی مواقع حجم‌های غیرمنتظره در بازار معامله می‌شوند و میله‌های حجم بزرگی را مشاهده می‌کنیم. در اینجاست که از روشی به نام “میانگین حجم معاملات” (Average Trading Volume) استفاده خواهیم کرد. در واقع با استفاده از این تکنیک می‌توان حالت کلی‌تری را برای حجم معاملات یک دارایی خاص در نظر گرفت، اثر نوسانات غیر عادی را تا حدودی تعدیل و روند حجم را بهتر بررسی کرد.
روش محاسبه میانگین حجم نیز بسیار ساده است. کافیست حجم معاملات هر روز را در بازه مدنظرتان با یکدیگر جمع کرده و تقسیم بر تعداد کنید. مثلا میتوانید حجم معاملات روزهای یک هفته را با هم جمع کرده و تقسیم بر ۷ کنید. حالا این کار را برای چند هفته متوالی انجام دهید و ببینید که به طور کلی میانگین حجم معاملات در مدت اخیر کمتر یا بیشتر شده است.
البته با استفاده از اندیکاتور حجم در وبسایت چارتیکس میتوانید به سادگی میانگین حجم را نیز مشاهده کنید. کافیست وارد قسمت تنظیمات این اندیکاتور شده و در تب “نحوه نمایش” گزینه Volume MA را فعال کنید. مقدار پیشفرض برای محاسبه میانگین روی 20 تنظیم شده است. در صورتی که قصد دارید این مقدار را تغییر دهید، کافیست در قسمت تنظیمات اندیکاتور حجم روی تب “ورودی‌ها” کلیک کنید و مقداری MA Length را تغییر دهید.
حجم معاملات و خستگی تریدرها در طول روند
با استفاده از حجم معاملات میتوانید خستگی تریدرهایی که در طی یک روند با بازار همراه بوده‌اند را تشخیص دهید. در واقع اگر زمانی که قیمت در حال افزایش یا کاهش است، حجم معاملات نیز افزایش یابد، این نشان دهنده همگرایی قیمت-حجم است و می‌توانیم انتظار ادامه حرکت بازار در همان جهت را داشته باشیم. اما زمانی که قیمت در حال افزایش یا کاهش باشد اما حجم معاملات کمتر شود، در واقع واگرایی قیمت-حجم رخ می‌دهد و ممکن است بازار دچار تغییر روند شود. دقت کنید که کاهش حجم معاملات در روندهای صعودی و نزولی به معنای برگشت قطعی روند نیست، بلکه می‌تواند نشانه‌ای از برگشت احتمالی روند باشد و باید با سایر فاکتورهای تکنیکال ترکیب شود.
تصویر زیر نمودار اونس جهانی طلا را نشان می‌دهد که در طی یک حرکت صعودی، حجم معاملات به طور مداوم کمتر و کمتر شده است و پس از آن بازار در مسیر نزولی قرار گرفته است.
تایید شکست‌ها با استفاده از حجم معاملات
همانطور که می‌دانید شکست‌ها (Breakouts) در تحلیل و ترید بسیار مهم هستند چرا که ریشه اکثر حرکات مهم در بازار محسوب می‌شوند. برای تایید شکست نیز روش‌های مختلفی وجود دارد. اما با استفاده از حجم معاملات نیز می‌توانیم به نوعی شکست‌هایی با احتمال موفقیت بیشتر را پیشبینی کنیم.
برای انجام این کار کافیست به نمودار نگاه کرده و یک سطح حمایتی یا مقاومتی استاتیک یا داینامیک (خطوط روند) را پیدا کنید. حالا اگر زمانی که قیمت از سطح مدنظرمان با یک کندل پرقدرت عبور کرد و حجم معاملات نیز به شکل واضحی افزایش پیدا کرد، می‌توانیم بگوییم که شکست مذکور به احتمال زیاد شکست معتبری است.
تصویر زیر نمودار روزانه شرکت فولاد مبارکه اصفهان در بازار بورس ایران (نماد فولاد) را نشان می‌دهد. همانطور که میبینید یک سطح مقاومتی در محدوده 4300 وجود دارد. پس از گذشت مدتی قیمت با یک کندل قدرتمند (که با فلش قرمز مشخص شده) از سطح مقاومتی مدنظر ما عبور کرده است. ما با استفاده از یک فلش آبی رنگ، میله حجم متناظر با این کندل را نیز مشخص کرده‌ایم. همانطور که میبینید حجم فوق العاده سنگینی در این کندل معامله شده است. حجم معامله شده در این کندل 560 میلیون بوده در حالی که کندل قبلی تقریبا 188 میلیون سهم معامله شده است.
اما آن خط سفید رنگ چیست؟ خط سفید را به این دلیل ترسیم کرده‌ایم که میانگین تقریبی حجم معاملات در روزهای قبلی را مشاهده کنید. با مقایسه حجم کندل شکست با میانگین حجم روزهای قبلی می‌توانیم به سادگی افزایش شدید حجم معاملات را تشخیص دهیم. هرچند به صورت چشمی نیز این موضوع کاملا واضح است، اما با استفاده از این روش (مقایسه حجم کندل شکست و میانگین حجم) میتوانید در جاهایی که مقداری شک و شبهه وجود دارد، تصمیم گیری بهتری داشته باشید.
شناسایی و تایید شکست‌های جعلی با استفاده از حجم معاملات
همانطور که در زمان شکست می‌توان از حجم معاملات استفاده کرد، برای تشخیص شکست‌های جعلی (Fakeouts) نیز می‌توان از حجم معاملات بهره برد. زمانی که یک سطح حمایت یا مقاومت شکسته می‌شود اما حجم معاملات نسبت به میانگین قبلی خود تغییر چشم گیری ندارد، احتمالا با یک شکست جعلی مواجه هستیم. در این شرایط بهتر است از ورود به معامله در جهت آن شکست خودداری کرده و منتظر کندل‌های بعدی بمانید تا وضعیت مشخص شود.
برای درک بهتر این موضوع نگاهی داشته باشیم به نمودار 30 دقیقه بیت کوین. در این تصویر یک سطح مقاومتی را می‌بینیم که قیمت با یک کندل سبز رنگ آن را شکسته است. همزمان که به میله حجم متناظر این کندل (مشخص شده با فلش سفید) نگاه می‌کنیم می‌بینیم که نسبت به کندل‌های قبل از خودش حجم آنچنان قابل توجهی نداشته است.
پس از آن می‌بینیم که بازار با یک کندل نزولی، برگشت پرقدرتی انجام داده است. میله حجم متناظر که با فلش قرمز مشخص شده است نیز یک حجم انفجاری را نشان می‌دهد که به وضوح از دوره‌های قبلی بیشتر است. این ساختار نشان می‌دهد که بازار همچنان در دست فروشندگان است و با یک شکست جعلی روبرو هستیم.
نکته مهم در رابطه با حجم معاملات و بازارها
به طور کلی دو بازار متمرکز (Centralized) و غیرمتمرکز (Decentralized) داریم. بازار متمرکز بازاریست که دارای یک سازمان مرکزی است که تمامی معاملات را تحت نظر دارد و کلیه آمار و ارقام را به شکل دقیق بررسی کرده و ارائه می‌دهد. بازارهای بورس کشورهای مختلف جهان که یک متولی اصلی دارند، از جمله بازارهای متمرکز هستند.
اما بزرگترین بازارهای جهان ساختار غیرمتمرکز دارند. در واقع هیچ سازمان مرکزی که کل معاملات را کنترل کرده و امار و ارقام 100% دقیقی ارائه دهد در کار نیست. بازار فارکس بزرگترین بازار جهان و با حجم معاملات روزانه 7.5 تریلیون دلار با اختلاف نجومی در رده اول قرار دارد، ساختاری کاملا غیرمتمرکز دارد. بازار ارزهای دیجیتال نیز به طور غیرمتمرکز اداره می‌شود.
در بازارهای غیرمتمرکز به دلیل اینکه امار دقیقی وجود ندارد، حجم معاملاتی که شما در پلتفرم معاملاتی خود مشاهده می‌کنید، صرفا حجمی است که توسط کاربران آن کارگزاری معامله شده است. بنابراین هرچقدر کارگزاری مدنظر شما شناخته شده‌تر باشد، حجم معاملاتی دقیق‌تری خواهد داشت و از این حجم میتوانید به عنوان نمایی از حجم کلی بازار استفاده کنید. البته متاسفانه کارگزاری‌های معتبر دنیا به کاربران ایرانی خدمات خود را به دلیل تحریم‌ها ارائه نمی‌دهند. اما از طریق وبسایت چارتیکس میتوانید به نمودارهای مبتنی بر دیتای معتبرترین کارگزاری‌های دنیا مثل OANDA، FXCM و Binance دسترسی داشته باشید و حجم معاملات این کارگزاری‌ها را به صورت لحظه‌ای مشاهده کنید.
تصویر زیر نمودار 15 دقیقه جفت ارز GBP/USD را از طریق دیتای دو کارگزاری FXCM (سمت چپ) و OANDA (سمت راست) نشان می‌دهد که موید تفاوت حجم معاملات در یک کندل مشخص است.
بازار داخلی طلا و ارز ایران نیز ساختار غیرمتمرکز دارد و حجم معاملات مشخص نیست. حجم معاملاتی که در پلتفرم‌های تحلیلی مشاهده می‌کنید نیز به صورت Tick Volume می‌باشد. تیک والیوم در واقع به معنای تعداد تغییرات قیمت در یک تایم فریم خاص است. فرض کنید که قیمت سکه در تایم فریم 1 دقیقه سه بار تغییر کند. در این حالت برای کندل مدنظر حجم 3 در نظر گرفته می‌شود.
